Türkiye ile Ermenistan arasında normalleşme süreci başladı. İki ülke arasındaki temasların ardından Kars’ın doğusundaki Ermenistan sınırında yer alan Akyaka ilçesine bağlı İbiş köyü kırsalında 14 Temmuz’da mayın temizliği çalışmaları başladı.
Mayın temizliği çalışması ne anlama geliyor, Kars’a katkıları ne olacak?
1999 ve 2004 yerel seçimlerinde Kars Belediye Başkanı seçilen Naif Alibeyoğlu, Türkiye-Ermenistan arasındaki sürecin adımı olarak başlayan sınırdaki mayın temizliğini bianet’e yorumladı.
Alibeyoğlu, “en önemli adımın sınır kapılarının açılması olduğunu” belirtti ve “Mayın temizlemek biraz formalite kalıyor” dedi.
Kars Belediye Başkanı olduğu 2001 yılında sınır kapılarının açılması için imza kampanyası başlattıklarını hatırlatan Alibeyoğlu, “o dönem 50 bin imza topladıklarını ve halkın tamamına yakınının kapının açılmasını istediğini” söyledi.
"Bölgesel barış sağlanmalı"
Alibeyoğlu, “bugün de halkın sınır kapılarının açılmasını büyük bir umutla beklediğini” vurguladı ve şöyle devam etti:
“Sadece ticaret olarak bakmamak gerekiyor amaç bölgesel barışı sağlamak olmalı. Halkların artık barışa ihtiyacı var. Ticari, kültürel, spor gibi birçok alanda yapılacak etkinlikler barışın tesisine yönelik adımlar olacak. Bu adımları atmak için çaba göstermek gerekiyor.
“Mayın temizliği elbette kıymetli ancak halk mayın bölgeyi kullanmıyor veya oradan geçiş yapmıyor zaten. Sınır kapılarının açılması, demiryolu ve havayolunun bir an önce kullanıma açılması gerekiyor. Yani normalleşmenin ciddiyetini göstermek adına bu adımlar atılmalı."
"Kapılar açılsa ekonomi canlanacak"
“Kars’ın Ermenistan ile yaşanan gerilimden kaynaklı uzun yıllardır çok büyük bir göç verdiğini” belirten Alibeyoğlu, “Kars’ın nüfusu 1999 yılına kadar 325 bindi. Bugün toplam Kars nüfusu 225 bine düştü. Doğurganlığa rağmen sayı düşüyor. Göç veriyor, çünkü bölgede hayvancılık dışında bir şey yapılamıyor.
“Halbuki Ermenistan ile sorun çözüme kavuşacak olsa; Kars ve dolayısıyla Türkiye çok büyük bir ekonomik kazanç sağlayacak. Sınır kapıları, demir yolu kapalı olduğu için fabrikalar buradan çekildi. 'Doğukapı' ve 'Alican' Sınır Kapılar açılsa yeniden ekonomi canlanacak.”
"Fatura halklara çıkıyor"
Ermenistan ve Kars halkının barış istediğinin altını çizen Alibeyoğlu, Belediye Başkanlığı yaptığı bir anısını paylaştı:
“1999 yılında Ermenistan Gümrü kentinden bir heyet Kars’a gelmişti ve bizleri Gümrü’ye davet ettiler. Erzurum, Kars ve Iğdır’dan bir heyet Gümrü’ye gittik. Bize olağaüstü bir ilgi gösterdiler.
“Bir televizyon kanalında canlı yayına katıldık ve Ermeni yetkililer artık geleceğe bakmak ve ortak geleceği kurmamız gerektiğini belirtmişlerdi.
“Sokağa çıktığımızda da halk bize artık acıların geride bırakılması ve barışın sağlanması gerektiğini söylüyordu. Yani halklar barış istiyor fakat her iki taraflı statükolar bu durumdan yararlandığı için barışı sağlamak istemiyorlar ve fatura halklara çıkıyor."
- NOT: Türkiye'nin mart 2022'de açıkladığı son verilere göre; Türkiye- Ermenistan sınırında 20 bin 276 adet anti-personel mayını kara mayını bulunuyor. Ermenistan ile Türkiye arasındaki kara sınırının uzunluğu ise; 328 kilometre.
Ermenistan ve Türkiye arasındaki sorun
İki ülke arasında, 1915 Ermeni Soykırımı başta olmak üzere birçok konuda anlaşmazlık bulunuyor.
Ermenistan 1915'te yaşananları soykırım olarak tanımlıyor ve 1 buçuk milyon Ermeninin soykırıma uğradığını ifade ediyor. Türkiye ise; "Ermenilerin Birinci Dünya savaşı sırasındaki çatışmalarda öldüğünü" savunuyor.
Ayrıca Türkiye, "tehcir kararının sistematik şekilde düzenlenmediğini ve soykırım amacı taşımadığını" belirterek Ermenistan'ın söylediği sayılara karşı çıkıyor.
30 yıldır ticari ilişki yok
2020 sonunda yaşanan Dağlık Karabağ savaşının Azerbaycan tarafından kazanılmasının ardından 2021 sonlarında ilişkileri normalleştirme yönünde karar aldı.
Normalleştirme kararının ardından aralarında yaklaşık 30 yıldır diplomatik ve ticari ilişki bulunmayan Türkiye ve Ermenistan'ın özel temsilcileri, 2009 yılından bu yana ilk kez şubat ayında bir araya geldi.
Sınır kapıları 1993'te kapanmıştı
Akyaka Sınır Kapısı, 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Ermenilerle Azeriler arasında çıkan Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından 1993'te kapatılmıştı.
Sınır kapatılmadan önce Akyaka'daki tren istasyonundan yapılan seferlerle Türkiye ve Ermenistan arasında hem seyahat hem de ticaret düzenleniyordu.
(RT)