Fotoğraf: Tülay Hatimoğulları/instagram.com/tülayhatim
HDP Adana Milletvekili Tülay Hatimoğulları, doğum yeri olan ve 2018'de milletvekili oluncaya kadar bütün yaşamını geçirdiği şehriyle dayanışmaya geldiğinde karşılaştığı tabloyu başlıktaki gibi özetledi: "Hatay'a sürekli bir üvey evlat muamelesi yapıldı, tarihi boyunca bu ülkenin. Bu depremde ne kadar yalnız bırakıldığını bir kere daha görmüş olduk.
"Devletin d'si yok..."
Hatimoğulları, konuk olduğu Artı TV'nin deprem özel programında sunucunun sorularını yanıtlarken evsiz, barksız, hiç birşeysiz kalmış olan binlerce insanın aslında devletsiz de kalmış olduklarına tanıklık ediyor: "Gerçekten insanlar çaresiz bir şekilde ortalıkta bırakılmış. Yol boyunca Hatay'ın bir ucundan diğer ucuna geldim. Erzin'den Samandağ'a kadar, güzergah boyunca bir tane jandarma, bir tane polisi bile yolda göremedik.
"Yollarda oluşmuş olan çatlaklara [araçlar düşmesin diye] yurttaş kendi olanaklarıyla sandıklarla bir güvenlik barikatı oluşturmuş. Sandıklar siyah olduğundan göremiyorsunuz da... Bunu yetkililere taşıdık 'bir varlık gösterin bari' diye.
"Yani tek kelimeyle Hatay'da devletin de d'si bile yok, o kadar netti ki.
AFAD da yok!
Hatimoğulları, depremin birinci günü dolar, akşam çökerken Hatay'da yıkılmış binlerce evin altında kalanları kurtarmak, evsiz kalmış olanları yatırmak, doyurmak, dertlerine derman olmak için hiçbir şey yapılmadığını özetliyor: "Hava koşulları da bir yandan kötü, Hatay'a girdiğimizde bir diğer manzara yıkık evler. Gerçekten, her yer inanılmaz derecede yıkılmış durumda. Yani tam bir savaş yıkıntısı gibi çok büyük yıkıntı."
Fotoğraf: Hatay, 6 Şubat 2023/AA
"Ve çoğu insan hala göçük altında. Acı olan tarafı bu ve gün boyu bahsini ettiğim bölgelerde, Hatay için ifade ediyorum [...]. hiçbir çalışma doğru düzgün yapılmamış. AFAD ekipleri doğru düzgün hiçbir yere ulaştırılmamış, ulaşamamışlar. Bu çok büyük bir eksiklik, zaten soru önergemizi esasen dikkat çekmek istediğimiz nokta buydu" diyor.
Bakan'ın yanıt vermediği önerge
Tülay Hatimoğulları, iki ay önce Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum'a yönelik yazılı soru önergesinde TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasının 8 Şubat 2021 tarihli "Fay Üzerinde Yaşayan Kentlerimiz: Hatay Raporu"ndaki bulguları sıralayarak devletin depreme hazırlık durumunu sorgulamıştı.
Hatimoğullarının, kentin, "Amik ovasından Antakya'ya oradan Samandağ ve Yayladağı'na uzanan fay kollan ile Akdeniz içerisindeki faylar"ın oluşturmakta olduğu depremselliğine dikkat çeken rapora dayanarak yönelttiği soruları zamanında yanıtlamayan Murat Kurum'un Bakanlığı, Pazartesi günü doğrudan doğruya depremle sınandı. Hatimoğulları'nın sorularının yanıtı 6 Şubat 2023 günü Hatay'ın yıkıntıları arasından geldi.
Hatimoğulları'nın "Şehircilik Bakanı"na soruları
HDP Adana Milletevekilinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum'a soruları şunlardı:
▶ Doğu Akdeniz'de deniz içinde meydana gelebilecek depremlerin oluşturabileceği olası etkilere karşı önlemler alınmakta mıdır?
▶ İnşaat, mimarlık, şehir plancılığı, jeoloji mühendisliği gibi disiplinlerle birlikte çalışarak afet olasılıklar ışığında Hatay için Deprem Master Planı hazırlanması sağlanacak mıdır?
▶ Hatay'da Deprem Master Planı dikkate alınarak kentin gelişim ve yerleşim stratejileri belirlenmesi üzerine çalışmalarınız var mıdır?
▶ Aktif fay hatlarının çevre düzeni haritalarına işlenmesi ve bina ile bina türü yapılar için sınırlama getirilmesi planlanmakta mıdır?
▶ Aktif fay hatları üzerinde bulunan kentleri önceleyen çalışmanız var mıdır? Varsa bu çalışmalar nelerdir?
▶ Hatay'da deprem toplanma alanlarının durumu nedir? Kaç tane, nerede ve ne büyüklükte toplanma yerleri vardır?
"Her şey yarına..."
Artı TV sunucusu Pazartesi günü Hatay'da yapılan resmi açıklamaları anımsattı: "Şimdi dört tane bakan çıktı Hatay'da açıklama yaptı. Yani onun üzerine de hala bu gerekli önlemlerin alınmaması. Ekiplerin gelmemesi gerçekten hayret verici değil mi?"
Milli Savunma Bakanı Akar, Sağlık Bakanı Koca, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez ve Tarım ve Orman Bakanı Kirişci, Pazartesi günü Hatay'daki Acil Durum Koordinasyon Merkezi'nde açıklamalarda bulunmuş ve "yapılacakları" açıklamışlardı.
Hatimoğulları, "Hakikaten inanılması güç" diyor. "Yerel yetkililerle yaptığım görüşmede yarın artık işe koyulacaklarına dair bilgi aktardılar. Ümit ediyoruz ki yarın, yani daha hava aydınlanmaya başlarken çalışmaya başlanır. Çünkü depremlerde siz de biliyorsunuz, bütün dünya bilir ki, saatlerin, dakikaların önemi çok ve ne kadar erken müdahale edilirse enkaz altındaki canları kurtarmak o kadar hızlı olur ve şans artar.
Zaman geçtikçe enkaz
altındakilerin yaşama şansı azalıyor
Hatimoğulları "Zaman geçtikçe bu şansın azaldığını hepimiz tahmin ederiz. Ve ümit ediyorum ki yarın yoğun bir çalışma yürütülür," diyor.
"Hakikaten evler, kocaman apartmanlar kağıt gibi süzülmüş ve yerle bir olmuş. İnanılır gibi değil. Çok büyük bir deprem ve bizim en büyük umudumuz yarın yapılacak kurtarma çalışmaları. Ümit ediyoruz ki çok sayıda ekip bölgeye intikal eder. Çünkü belli başlı bölgelerde çok yoğun kayıplar ve hasarlar var. Birisi işte Hatay, Maraş ve Adıyaman bu üç bölgeye tabi diğer bölgelerimizin hiçbirini ihmal etmeden yoğunlaşmak.
Elektrik yok, su yok
Hatimoğulları "zaten elektrik yok" diyor ve Hatay'ın kendine özgü su kullanım düzenin yıkılmış olduğunu anlatıyor: "Burada sular depoların içinde bulunur. Ana su değildir gündelik hayatta tüketilen su. Bütün damlardaki depolar uçmuş. Dolayısıyla bütün evler şu an susuz kalmış.
Hastaneler çöktü, ilaç yok
Hatimoğulları yerel sağlık sisteminin de çökmüş oladuğuna tanıklık ediyor: "Devlet hastaneleri zaten çökmüş durumda. Hastanelerde ilaç yok. Çok ciddi bir ilaç takviyesine ihtiyaç var. Özellikle ilk yardımda kullanılması gereken ilaçlar bu konuda da gerekli desteğin sağlanması çok önemli. Şu an emin olun ki bütün bölgeyi kaba hatlarıyla dolaştım ama bir yerde bile henüz AFAD'ın çadırı mı ya da herhangi bir resmi kurumun çadırı mı doğru düzgün göremedik?
Gıdaya ulaşılamıyor
"Dolaştığımız bölgeler açısından söyleyeyim. Insanların insanlar yemeğe ulaşamıyor. Şu an itibariyle yol boyu bizler marketlerde ne bu olabildiysek almaya çalıştık. Ankara'dan gelirken ama Ankara yolundan Hatay'a kadar emin olun marketlerde bir parça biz ekmek bile bulamadık. Hep paket bisküviler kalmış sadece ve onlar bile çok az kalmış. Su çok az kalmış. Marketlerde oraya en azındabu acil olan gıda ve insani yardımın çok hızlı yetişmesi gerekiyor," diyor Hataylı Adana milletvekili.
Yatacak yer de yok
Hatimoğullarının barınma koşullarına ilişkin gözlemleri de Hatay'ın birinci gün biterkenki terk edilmişliğini özetliyor: "Zaten evi yıkılmamış yani canlı olarak evin dışına çıkan herkes -aracı olan aracında ya da insanlar kendi el yordamıyla naylondan kendilerine barakalar kurmuş, içinde de mangalda mangal kömürü ile ateş yakıp orada ısınmaya çalışıyorlar.
"Bu ciddi yangınlara ve zehirlenmelere sebep olur. Umarım ki öyle bir şey olmaz ama bu konuda çadırların kurulması çok önemli çünkü. Sağlam evlere bile insanlar giremez. Şimdi en azından birkaç gün böyle süreceği kesin. Hava koşulları da kötü. Çok ciddi yağış da var burada. Yani durum öyle."
"Yetkililerin zamanında yapmadıkları
görevlerini Salı'dan itibaren yerine
getirmelerini bekliyoruz "
Hatimoğulları Artı TV'den bakanlara sesleniyor: "Bu konuda biz elbette yetkilileri göre ana görevlerini yapmak üzere yani soru önergemizi de belirttiğimiz asli görevlerini zamanında yapmadıkları asli görevini şimdi yapmaya davet ediyoruz. Şu saatten sonra bu kadar büyük bir gecikmiş likten sonra..."
Halka çağrı:"Dayanışmanızı esirgemeyin"
Hatimoğulları'nın son çağrısı halka: "Lütfen dayanışmamızı eksik etmeyin. Bugün dayanışma adına bir parça ekmeğinizi bir battaniyenin izi bir yorganını paylaşmak çok önemli. Lütfen desteklerinizi ve dayanışmamızı esirgemeyin. Bizler de Halkların Demokratik Partisi olarak Genel Merkezde bir kriz masası oluşturduk. Bütün illerimizde yerellerde oluşan kriz masallarıyla bağlantılı bir şekilde çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Çok kötü bir dönemden geçiyoruz. Birbirimizin yaralarını sarmaya ihtiyacımız var. Dayanışma yaşatır."
(AEK)