“Savcı iddialarının altını dolduramazsa dava reddedilebilir”

*Fotoğraf: Sosyal medya

Anayasa Mahkemesi (AYM) Genel Kurulu,  Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) kapatılması talebiyle açılan davanın iddianamesini usul eksiklikleri  olduğu gerekçesiyle geçtiğimiz hafta Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına iade etti. 

AYM’nin iade kararını, sadece usul eksikliği gerekçesiyle değil aynı zamanda "partililerle suçlamalara konu eylemler arasında ilişkilendirme yapılmadığı" nedeniyle esas yönünden de aldığı öğrenildi.

TIKLAYIN-AYM, HDP'nin kapatılma iddianamesini Yargıtay'a iade etti

Ayrıca iddianamayi hazırlayan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, 2003 yılında ETA ile bağı olduğu gerekçesiyle kapatılan Herri Batasuna’ya da atıfta bulunmuş, HDP’nin de aynı gerekçe ile kapatılmasını talep etmişti.

Tartışmalara neden olan HDP kapatma davası tekrar gündeme gelir mi? İddianamenin benzer şekilde geri gelmesi halinde HDP kapanır mı, süreç nereye evrilir? 

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Anayasa Hukuku Profesörü Şule Özsoy Boyunsuz iddianamenin iadesini ve gelinen noktayı bianet'e değerlendirdi:

TIKLAYIN-Prof. Dr. Osman Can: Bu iddianame ile HDP kapatılamaz

"İlk kez iade ediliyor"

Özsoy Boyunsuz, Cumhuriyet tarihinde ilk kez parti kapatma davasında bir iddianamenin iade edildiğini söyledi.  AYM’nin iddianameyi iade etmesini beklemediğini söyleyen Prof. Dr. Boyunsuz, “İddianamenin gerektiği gibi yazılmaması nedeniyle iadesi salt şekilsel eksikliklere dayalı ise Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı için utandırıcı bir gerekçedir.

"Öte yandan kararın kendisini görmemekle birlikte basına yansıyanlardan anladığımız iade, iddianamenin, Ceza Muhakemesi Kanunu 170/4 maddesi gereği yüklenen eylemleri mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklayamamış olmasına dayanıyor. Bu da odak olma halinin dosyada gösterilen eylemlerle alakalı, esasa da etki eden bir gerekçedir” dedi.

TIKLAYIN-1990'dan Bugüne, HEP'ten DTP'ye Kürtlerin Zorlu Siyaset Mücadelesi

"Soruşturma dosyaları delil oluşturmaz"

İddianamenin büyük bölümünün soruşturma ve dava dosyalarından oluştuğunu belirten Prof. Dr. Özsoy Boyunsuz şöyle konuştu: “Üyeler veya yöneticiler hakkında açılmış soruşturmalar, sonuca etki edecek delil oluşturamazlar çünkü masumiyet karinesi vardır. Terör propagandası sebebiyle verilen mahkumiyetlere bakmak gerekir. Orada da salt alt mahkeme kararına bakılmaz. Söz konusu eylem ve delilleri kapatma kriterleri çerçevesinde AYM’nin değerlendirmesi gerekir.

"Parti yöneticilerinin terör örgütü üyeliğinden, yöneticiliğinden mahkumiyeti var mı, buna bakılır. İddianamede çok sayıda dosyaya atıf yapılmış. Bunlara ilişkin delilleri AYM’nin görebilmesi gerekir. İddianamenin iade sebebi, Başsavcılığın iddiasının dayanaklarını sağlam bir şekilde ortaya koyamadığını ima ediyor.

TIKLAYIN- Türkiye demokrasisinde parti kapatma

"AYM delilleri göremediğini söylüyor"

"Eğer dosyada mevcut deliller iddiaları desteklemiyorsa bu da esastan sonuca etki edecek bir durumdur. Dayanaktan yoksun olduğu anlamına gelir. Bu iadenin iki sebebi olabilir: Birincisi iddianamede gösterilen çok sayıdaki başka dava dosyası ile ilişkilendirilen eylemlerin HDP tarafından benimsendiğinin net bir resminin verilememesi, bağlantıyı kuran bir bölümün eklemesi gerekliliğidir.

"İkinci de Mahkeme’nin CMK 174/1’in b bendinde iddianamenin iade sebepleri arasında sayılan iddianın varlığını temellendirecek mevcut delilleri göremediğini söylemesidir. Partinin odak olduğunu gösteren delillerin olmadığını kastediyor olabilir. Eğer ikincisini kastediyorsa bu çok önemli. Savcılık bunun altını dolduramazsa, davada kapatmanın da reddedileceğine dair bir işaret olur."

TIKLAYIN-Kürtlerin yüzde 71,8'i HDP'nin kapatılmasını "olumsuz" buluyor

"Somut deliller olmalı"

Prof. Dr. Özsoy Boyunsuz, iddianamedeki iddiaların büyük kısmının parti yöneticilerinin konuşmalarından oluştuğunu, konuşmaların ise ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilebileceğini belirtti: “Dosyadaki delilleri görme şansımız yok. Dosyanın orijinalini AYM görebiliyor. Bizler sadece basına yansıyan iddiaları ve iddianameyi görebiliyoruz. Partinin örgütle bağı olduğu iddia ediliyor.

"Böylesi bir iddianın organik bağlantıyı ispatlayan somut delillere dayalı olması gereklidir. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM) kararlarına göre terör örgütünce savunulan siyasi görüşlerin partinin görüşleriyle benzerliği bunun ispatı olarak kabul edilemiyor.

"İHAM ölçütlerine göre kullanılan araçlar hukuki ve demokratik olmak koşulu ile ve önerilen değişikler temel demokratik ilkelere uygun olduğu sürece anayasal değişikliklerin partilerce savunulabilmesi mümkündür.

TIKLAYIN- Kürkçü: "Bu dava HDP'ye yönelik bir siyasi suikast girişimidir"

"İktidarı eleştirdiği için kapatılamaz"

"Liderleri şiddeti kışkırtan veya demokrasiye saygı göstermeyen ya da demokrasiyi yıkmayı amaçlayan bir politikayı ileri süren siyasi partiler, Sözleşmenin korumasını talep edemez. Bu tarz hareket eden bir partinin kapatılması ivedi bir sosyal ihtiyaç arz etmelidir. 

"HDP terör ve şiddet yoluyla siyasi sonuç almayı hedefliyor ve terör örgütü ile organik bağlantı içinde bulunuyorsa, bu durum net bir biçimde delillendiriliyorsa kapatılabilir.

TIKLAYIN-"Erdoğan 'Kobani düştü, düşecek' dedi, olaylar başladı"

"İsnada delil olarak gösterilen konuşmalar gerçekten örgütün şiddet ve terör yöntem ve eylemlerini savunmuş ve övmüş mü, farklı kesimler arasında toplumsal çatışmayı ve şiddeti tahrik etmiş mi, yoksa hükümetin politikasını mı eleştirmiş?

"İktidarın Suriye politikasını veya Kürt politikasını eleştirdiği için parti kapatmaya gidilemez. Örgütle bağını görmemiz lazım. Örgütün eylemini bir kişi veya birkaç kişi övmüş olabilir ama parti bunu benimsemiş mi partinin bir üyesinin değil genel anlamda partinin yönetim kadrosu ve kurullarının şiddet yöntemini benimseyen bir odak haline gelmesi gerekir.”

TIKLAYIN-"HDP'nin kapatılması halinde siyasi gerilimler artacak"

"İspanya somut deliller koydu"

Savcının, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin (İHAM) Herri Batasuna kararını HDP’nin kapatılmasına emsal göstermesini ilişkin de değerlendirme yapan Prof. Dr. Özsoy Boyunsuz şöyle devam etti: “Savcı Herri Batasuna’ya atıf yapıyor ama terör örgütünün siyasi kanadı olma iddiasının somut delilleri var mı?

"Avrupa kamu düzeninde bir partinin terör örgütüyle organik bağı olduğunun somut delillerle ve terör ve şiddet yöntemiyle siyasal sonuç amacını benimsediğinin ispatlanması gerekir. Ama ‘HDP’liler biz barışçıl çözümden yanayız’ diyor.

"Salt Kürt sorunundan söz etmek hatta ayrılma hakkından söz etmek, Avrupa kamu düzeninde kapatmayı doğurmuyor. İspanyol Anayasa Mahkemesi, Herri Batasuna’nın kapatılması kararında ETA terör örgütünün parti yönetimini belirlediğini delillendirmiş, sadece şiddet eylemlerini dolaylı olarak değil aktif olarak da bir bütün halinde ve sistematik olarak savunduklarını göstermişti.

TIKLAYIN-"Kararlılık içinde eylem benimsemek" iddianamesi

"Kapatılırsa, AİHM ihlal kararı verebilir"

"AYM’nin vermiş olduğu son kapatma kararı 2009 tarihli Demokratik Toplum Partisinin  (DTP) kapatılması kararıydı. Benzer bir iddiaya dayanıyordu.

"DTP için 2016 tarihli kararında İHAM örgütlenme özgürlüğünün ihlalini buldu. Gerekçesinde partinin Kürt soruna barışçıl çözümü savunduğunu da vurguladı. Bir partinin salt 'ayrılıkçı' kabul edilen görüşleri savunmasının yeterli olmadığını, Batasuna kararının buna dayalı olmadığını belirtti.

"Yani temsil ettiği fikir temelinde değil, savunduğu ve kullandığı yöntemi reddettiğini belirtti. İHAM bu kararında DTP’nin programının, şiddeti kınadığını ve hukuk devleti ve insan haklarına saygı ilkesiyle bağdaşan demokratik siyasi çözümler önerdiğini söylüyordu.

"DTP için Mahkeme, Kürt sorununa barışçıl çözüm getirilmesi amacıyla partilerinin oynamak istediği arabuluculuk rolünü vurgulayan gerekçelerini dikkate aldığını ifade etmiştir. Sonuç olarak da barışçıl çözümden yana olan bir partinin kapatılmasını orantılı bir tedbir olarak değerlendirmedi. Benzer bir yorumu HDP içinde yapılması muhtemeldir."

TIKLAYIN-Türkiye'nin 17 Mart sınavı: AKP'den HDP'ye parti kapatma girişimleri

"Davanın siyasi olduğu izlenimi doğuyor"

Kapatma davasının siyasi yanına da değinen Prof. Dr. Özsoy Boyunsuz, son olarak şunları söyledi: “HDP yöneticilerinin PKK yöneticileriyle organik bir bağı olduğunu biliniyorduysa, HDP yöneticilerini PKK yöneticileri belirliyorsa neden bu kadar beklendi?

"Eğer böyle bir bağın belgesi olsaydı Sayın Cumhurbaşkanı ya da Sayın Soylu bunu beklemeden açıklarlardı diye düşünüyorum. İddianamede bahsedilen olayların hiçbiri yeni değil. Kapatma sebepleri olarak gösterilen olaylar üzerine uzun süre beklenildiği anlaşılıyor.

TIKLAYIN-Bahçeli'den Yargıtay'a ve AYM'ye: HDP'yi kapatın

"Kapatma davasının ortaya atıldığı siyasi süreç, muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sistem çıkışı, yeni anayasa tartışmaları, yeni ittifak arayışları, muhalefet ittifakının dağıtılması çabaları konuşulurken gündeme geldi. 

"Eğer HDP’nin şiddet ve terör yöntemi ile siyasi sonuç almayı amaçlayan bir parti olduğuna dair yeterli dayanak olmadan kapatma karar alınırsa ve dava siyasi bir amaca hizmet ediyorsa, İHAS’nin yalnızca 11. maddesinin değil 18. maddesinin de ihlali oluşur. Nitekim İHAM, Demirtaş kararında siyasi amaçla hak ihlali yapıldığını iki kez söyledi.

"Sayın Bahçeli, AYM’nin kararının ardından, mahkemenin kapatılması gerektiğini söyledi. Sayın Erdoğan, ‘kapatılmasın da devlet yardımı kesilsin’ dedi.

TIKLAYIN-HDP'ye kapatma davası için raportör görevlendirildi

"HDP kendini fes edebilir"

"Siyasi iktidarın AYM’ye görülmekte olan bir davaya ilişkin tavsiye, telkin ve baskı anlamına gelecek bu söylemleri Anayasa 138’e aykırılık oluşturuyor.  Bu siyasi baskı iklimi her yargıcın üzerine üstüne gölge düşürüyor. Ne kadar hukuki düşünmeye çabalarsa çabalasınlar, siyasetin gölgesi çok yoğun biçimde davanın üstüne düşüyor.

"Bu kadar siyasi müdahale gelince davanın siyasi olduğu izlenimi de doğuyor ister istemez. Basında çıkan siyasi yorumlara bakıldığında kapatma davasıyla muhalefet blokunun bölünmesi hesapları, olası bir seçimde Kürt seçmenin devre dışı bırakılması gibi amaçların dillendirildiğini de görüyoruz.

"Ayrıca, HDP dava sonuçlanmadan, kendini fes edip, ittifak yaptığı sol partiler içine yönlenip siyasi hareketini devam ettirebilir veya   başka bir parti kurup yöneticileriyle de oraya geçebilir. Dava düşeceğinden siyasi yasak da verilemez. Milletvekilliği de düşmüyor. Kapatma durumu netlik kazanırsa HDP her an bu yola girebilir. Yani hukuki bir arka yolu da var. Öyleyse bu davayla elde edilebilecek hukuki sonuç çok az ile yok arasında."

(RT)