AİHM: Atatürk Büstünü Boyamak İfade Özgürlüğü

Avrupa İnsan hakları Mahkemesi (AİHM), 2005’te Sincan Lale Meydanı'ndaki Atatürk heykelini boyamaya teşebbüs ettiği gerekçesiyle yakalanan ve 22,5 yıl hapse mahkum edildikten sonra geçen yıla kadar hapiste tutulan Murat Vural’ın açtığı davada Türkiye’yi 26 bin avro (75 bin 400 TL) tazminat ödemeye mahkum etti.

AİHM, bugün (21 Ekim) açıkladığı kararında, iki okul bahçesinde bulunan Atatürk büstlerine boya döktüğü gerekçesiyle Atatürk aleyhinde suç işlemekten 22,5 yıl hapse mahkum edilmesini ve kararın onanmasıyla seçme ve seçilme haklarından mahrum bırakılmasını “son derece ağır ve orantısız” buldu.

AİHM: Ceza orantısız

Kararda, Sincan 3. Asliye Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararda Vural’ın vandalizmden değil Atatürk aleyhinde suç işlemekten mahkum edildiği hatırlatılarak, özgür seçim hakkıyla ilgili 1 No’lu Protokolün 3. maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü düzenleyen 10. maddesinin ihlal edildiği sonucuna varıldı.

Kararda, itiraz sonucu ceza 13 yıl hapse indirilmesinin söz konusu orantısızlığı ortadan kaldırmaya yetmediği kaydedildi.

Mahkemede Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa kemal Atatürk’e ait büstlerine karşı boyalı saldırıları Kemalist ideolojiye karşı tepkisini ifade etmek için gerçekleştirdiğini açıklayan Vural, 5 Şubat 2007 tarihinde kesinleşen kararla birlikte seçme ve seçilme haklarından 22 Ekim 2018’e kadar, 11 yıl süreyle mahkum bırakıldı. Vural, Haziran 2013’te şartlı salıverilmişti.

Seçme hakkından “otomatik” mahrumiyet olmaz

Cezalarının çeken hükümlere ayrım gözetmeksizin “otomatik şekilde” seçme ve seçilme haklarından mahrum bırakmanın 1 No’lu Protokolün 3. maddesine aykırılık teşkil ettiğini duyuran AİHM, ihlalin niteliğini, ağırlığını, sanığın durumunu göz önünde bulunduran bir sistem işletilmesi gerektiğini açıkladı

Atatürk büstlerine saldırılar yaşanması üzerine 1951 yılında Atatürk aleyhinde işlenen suçlara dair Kanun çıkarılmıştı.

Son büst ve heykel saldırıları

13 Ekim sabahı, İzmit’deki İbni Sina İmam Hatip Ortaokulu’nun bahçesinde bulunan Atatürk büstü kimliği belirsiz kişilerce kırıldı.

24 Eylül gecesi Cizre’deki Dörtyol Kavşağı’nda yaşanan olaylar sırasında, İdil Caddesi üzerindeki Cumhuriyet Parkı’nda bulunan Atatürk heykeli benzinle yakıldı.

20 Ağustos’ta, Diyarbakır’ın Lice İlçesi’nde PKK’li Mazlum Korkmaz’ın heykelinin kaldırılması üzerine Hakkari'deki protestoda da bir okulun bahçesindeki Atatürk büstü tahrip edildi. (EÖ/AS)